دیگ آبگرم

دیگ آبگرم یا Hot Water Boiler یکی از تجهیزات اصلی در سیستم‌های گرمایشی است که وظیفه آن گرم‌کردن آب و تأمین انرژی حرارتی مورد نیاز ساختمان‌ها، واحدهای صنعتی، استخرها و فرآیندهای مختلف است. دیگ آب‌گرم از طریق احتراق سوخت یا استفاده از انرژی الکتریکی، آب را در یک مخزن تحت فشار گرم کرده و سپس به شبکه توزیع گرمایش ارسال می‌کند. این تجهیز به دلیل راندمان بالا، هزینه نگهداری پایین و ایمنی مناسب، یکی از پراستفاده‌ترین منابع تولید گرما در دنیا محسوب می‌شود.

دیگ آب‌گرم از مجموعه‌ای از قطعات مکانیکی، کنترلی و ایمنی تشکیل شده است که هماهنگی آن‌ها باعث عملکرد صحیح دستگاه می‌شود:

۱. بدنه و پوسته دیگ

بدنه معمولاً از فولاد آلیاژی مقاوم در برابر حرارت ساخته می‌شود. ضخامت ورق‌ها بسته به ظرفیت دیگ و استاندارد ساخت متفاوت است. این پوسته نقطه اصلی تحمل فشار و حرارت است و کیفیت آن در طول عمر کاری دیگ نقش مهمی دارد.

۲. کوره یا مجرای احتراق

کوره محل سوختن گاز یا گازوئیل است. طراحی مناسب این بخش باعث اختلاط کامل هوا و سوخت، کاهش مصرف انرژی و جوگیری از دوده‌زایی می‌شود.

۳. لوله‌های پاس حرارتی

حرارت تولیدشده در کوره از مسیر چند پاس عبور کرده و به لوله‌ها منتقل می‌شود. این لوله‌ها باعث انتقال بهتر گرما به آب و افزایش راندمان دیگ می‌گردند.

۴. مشعل

مشعل وظیفه ایجاد شعله پایدار و کنترل شده را بر عهده دارد. مشعل‌ها ممکن است گازی، گازوئیلی، دوگانه‌سوز یا حتی برقی باشند. کیفیت مشعل تأثیر مستقیم بر مصرف سوخت و بازدهی دیگ دارد.

۵. سیستم کنترل و تجهیزات ایمنی

شامل ترموستات، فشارسنج، ترموستات حد، شیر اطمینان، کنترل سطح آب، تابلو برق و … . این سیستم‌ها از بروز خطراتی مانند افزایش فشار، دمای بیش از حد و کمبود آب جلوگیری می‌کنند.

۶. عایق حرارتی و روکش بدنه

جهت جلوگیری از اتلاف انرژی از عایق پشم سنگ یا فایبرگلاس و یک کاور فلزی استفاده می‌شود.

دیگ‌های آب‌گرم بر اساس ظرفیت، طراحی و نوع انرژی مصرفی دارای انواع مختلفی هستند:

۱. دیگ آب‌گرم فولادی

این نوع از رایج‌ترین مدل‌ها است. از ورق فولاد آلیاژی ST37 یا 17MN4 ساخته شده و مقاومت بالایی در برابر فشار و حرارت دارد. دیگ‌های فولادی برای مجتمع‌ها، موتورخانه‌های مرکزی و مصارف صنعتی پیشنهاد می‌شوند.

۲. دیگ آب‌گرم چدنی

دیگ چدنی از پره‌های چدنی تشکیل شده است. این مدل برای ساختمان‌های کوچک و متوسط مناسب است و مزیت آن قابلیت تعویض پره‌ها است. اما راندمان کمتری نسبت به دیگ فولادی دارد.

۳. دیگ آب‌گرم افقی و عمودی

مدل افقی برای فضاهای بزرگ‌تر و ظرفیت‌های بالا استفاده می‌شود. دیگ عمودی اغلب در مکان‌هایی که محدودیت فضا وجود دارد نصب می‌گردد.

۴. دیگ آب‌گرم چگالشی (Condensing Boiler)

این دیگ‌ها با بهره‌گیری از گرمای گازهای خروجی، راندمانی بیش از ۹۵٪ دارند. مصرف سوخت پایین و کاهش آلایندگی، آن‌ها را به گزینه‌ای ایده‌ال برای ساختمان‌های مدرن تبدیل کرده است.

۵. دیگ آب‌گرم برقی

در مکان‌هایی که امکان استفاده از سوخت فسیلی نیست، دیگ برقی انتخاب مناسبی است. بی‌صدا، کم‌هزینه در نگهداری و کاملاً پاک هستند؛ اما هزینه برق مصرفی بالا است.

عملکرد دیگ آبگرم بر اساس یک چرخه ساده انتقال حرارت است:

ورود آب سرد به مخزن دیگ

ایجاد احتراق توسط مشعل و گرم شدن آب در کوره

انتقال انرژی از طریق لوله‌های پاس

خروج آب گرم به سیستم گرمایشی

بازگشت آب سرد شده از مدار گرمایش به دیگ

این چرخه دائماً تکرار می‌شود تا دمای مطلوب محیط یا فرآیند برقرار بماند.

۱. راندمان بالا

با استفاده از طراحی چندپاس، عایق مناسب و مشعل استاندارد، حرارت به‌صورت کامل به آب منتقل می‌شود و مصرف انرژی کاهش می‌یابد.

۲. ایمنی و پایداری

وجود شیر اطمینان، ترموستات حد، سنسور شعله و کنترلر فشار باعث عملکرد ایمن دیگ می‌شود.

۳. طول عمر زیاد

به‌شرط سرویس دوره‌ای و استفاده از ورق استاندارد، دیگ آب‌گرم بیش از ۱۵ سال عمر مفید دارد.

۴. تأمین دمای ثابت

دیگ آب‌گرم توانایی تأمین حرارت یکنواخت و استفاده هم‌زمان در گرمایش، تهویه و آب مصرفی را دارد.

۵. امکان استفاده در شرایط مختلف

از ساختمان‌های کوچک گرفته تا صنایع بزرگ، همگی می‌توانند از دیگ آب‌گرم بهره ببرند.

دیگ‌های آب‌گرم در طیف وسیعی از پروژه‌ها کاربرد دارند:

موتورخانه مرکزی ساختمان‌های مسکونی و تجاری

هتل‌ها و بیمارستان‌ها

استخرها و مجموعه‌های ورزشی

کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی

سالن‌های پرورش قارچ و دامداری‌ها

گلخانه‌های صنعت

سیستم‌های تهویه مطبوع و یونیت هیتر

قیمت نهایی دیگ آب‌گرم به چند عامل کلیدی وابسته است:

۱. ظرفیت و توان حرارتی

هرچه ظرفیت بالاتر باشد، ضخامت ورق و تعداد لوله‌ها بیشتر شده و قیمت بالاتر می‌رود.

۲. جنس بدنه

فولادی بودن یا چدنی بودن، و نوع آلیاژ به‌کاررفته تأثیر زیادی در قیمت دارد.

۳. تعداد پاس حرارتی

دیگ‌های سه‌پاس راندمان بیشتری دارند و معمولاً گران‌تر هستند.

۴. نوع مشعل

گازسوز، گازوئیل‌سوز یا دوگانه‌سوز بودن بر قیمت دستگاه اثر می‌گذارد.

۵. استاندارد ساخت و نوع تست‌ها

دیگ‌هایی که تحت نظارت استاندارد ملی یا CE اروپا تولید می‌شوند قیمت بالاتری دارند.

۶. تجهیزات کنترلی و ایمنی

تابلو برق دیجیتال، شیر اطمینان باکیفیت، کنترلر شعله، ترموستات حد و … در قیمت نهایی مؤثرند..

نصب صحیح دیگ آب‌گرم اهمیت زیادی در عملکرد و ایمنی دارد. فرآیند نصب شامل مراحل زیر است:

۱. انتخاب محل مناسب

برخورداری از تهویه استاندارد

داشتن فضای کافی برای سرویس دوره‌ای

کف مقاوم و تراز

۲. لوله‌کشی مناسب

اتصالات رفت، برگشت، کلکتور، پمپ سیرکولاتور و شیرآلات باید استاندارد و مقاوم انتخاب شوند.

۳. نصب مشعل

مشعل باید به‌درستی کالیبراسیون شود تا شعله کامل و یکنواخت ایجاد کند.

۴. تست هیدرواستاتیک

قبل از راه‌اندازی، دیگ با آب پر و تحت فشار تست می‌شود تا از عدم نشتی اطمینان حاصل گردد.

۵. تنظیمات اولیه

تنظیم دمای کاری، بررسی سیستم کنترل، تست شیر اطمینان و اطمینان از عدم وجود هوا در سیستم.

برای افزایش عمر و جلوگیری از هزینه‌های تعمیر:

سرویس سالانه مشعل

بررسی رسوبات داخل دیگ و شست‌وشوی دوره‌ای

تست عملکرد سنسورها و تجهیزات ایمنی

کنترل فشار مدار

بررسی دودکش و مسیر خروج گازهای احتراق

عدم سرویس مناسب می‌تواند باعث دوده‌زدایی، کاهش راندمان، افزایش مصرف سوخت و حتی خطرات ایمنی شود.